Trong thời đại hiện nay, khi bóng đá không chỉ là một cuộc chiến với những chiến thuật tinh tế mà còn là sân chơi của sự hiệu quả, những thuật ngữ chuyên môn đã trở thành ngôn ngữ phổ quát, điều không thể phủ nhận. Khi nhìn vào thế giới rộng lớn của thể thao vua, không ai có thể lơ đãng trước thuật ngữ “Pressing” – một thuật ngữ đã trở nên quen thuộc, nằm trong bản dạng lên sóng và tranh cãi. Nhưng liệu chúng ta đã khám phá hết sự phức tạp và đa dạng ẩn sau đằng sau những từ ngữ này?
Hãy bắt đầu hành trình khám phá với chúng tôi, để cùng nhau tìm hiểu về bản chất chân thực của lối đá Pressing trong bóng đá – một hành động không chỉ là chiến thuật mà còn là một nghệ thuật đa chiều, tạo ra bức tranh động đất đầy màu sắc trên sân cỏ.
Chúng ta sẽ đắm chìm vào thế giới tuyến giữa và tận hưởng những bí mật tinh tế của cách mà những đội bóng thông minh thực hiện “Pressing” để nắm bắt cơ hội và chinh phục ngôi vị vương miện. Đồng hành cùng chúng tôi để khám phá những khía cạnh không ngờ và hấp dẫn của một trong những chiến thuật độc đáo nhất trong thế giới bóng đá hiện đại.
Lối đá Pressing là gì khi nói về chiến thuật bóng đá?
Để hiểu rõ hơn về “Pressing”, hãy bắt đầu từ định nghĩa cơ bản. Trong từ điển tiếng Anh, “press” có nghĩa là “ép”, “nhấn mạnh” hoặc “siết chặt”. Khi bước vào sân cỏ, khái niệm này biến hóa, trở thành “tạo áp lực” lên đối phương với mục tiêu rõ ràng. Gần đây, thuật ngữ này không chỉ là một lời ngữ, mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa bóng đá.
Một số người hiểu lầm rằng lối đá Pressing chỉ đơn thuần là việc áp sát quả bóng, giống như cách chơi của trẻ em – nơi bóng đi, chân theo. Tuy nhiên, đây không phải là bản chất của “Pressing”. Thực tế, nó là một chiến thuật tinh vi, áp dụng sức ép lên toàn bộ hệ thống cầu thủ đối phương để buộc họ mất bóng, từ đó tạo ra cơ hội cho đội của mình.
“Pressing” không chỉ là hành động của một cầu thủ, mà là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên trong đội. Đây là kỹ thuật mà cầu thủ không giữ bóng (có thể là một mình hoặc cùng đồng đội) áp sát cầu thủ đối phương đang cầm bóng, tạo áp lực khiến họ mất bóng hoặc phạm lỗi trong việc chuyền bóng.
“Pressing” chỉ xảy ra khi đội đó không kiểm soát bóng. Khi đội nắm giữ bóng chuyển sang tấn công áp đảo trên phần sân đối phương, phong cách đó được gọi là “Total Football” hay Bóng đá tổng lực, một hình thức tấn công toàn diện và đồng bộ. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm này giúp chúng ta thấu hiểu sâu sắc hơn về chiến thuật trong thế giới bóng đá.
Nguồn cội của lối đá Pressing trong bóng đá xuất phát từ đâu?
Trong những năm 1934, Thomas Patrick Gorman, một HLV từng là phóng viên, đã nảy ra một ý tưởng cách mạng. Trong bối cảnh các đội bóng thường rút lui phòng ngự sau khi mất bóng, Gorman tự hỏi, tại sao không thử một phương thức mới – tiến lên và tạo áp lực ngay từ đầu? Ông đã khởi xướng một chiến thuật mới mẻ: yêu cầu các tiền đạo áp sát mạnh mẽ đối thủ, trong khi đồng thời các hậu vệ dâng lên để chặn đường chuyền, tạo ra một “lưới” bủa vây.
Gorman không chỉ nghĩ mà còn hành động. Ông yêu cầu các cầu thủ tấn công áp sát những người đang tổ chức tấn công từ hàng thủ đối phương. Một tiền đạo áp sát cầu thủ có bóng, trong khi các đồng đội khác chặn đứng các đường chuyền. Hậu vệ được yêu cầu dâng cao để cắt đứt các đường chuyền và cản trở cầu thủ đối phương thoát khỏi “mạng lưới” của tiền đạo.
Ban đầu, phản ứng từ các cầu thủ của Gorman rất ngạc nhiên và lo lắng, vì chiến thuật này có vẻ như mạo hiểm. Một sai sót nhỏ có thể tạo ra không gian rộng lớn cho đối phương. Tuy nhiên, với sự thông minh và kỹ thuật, họ có thể phá vỡ “mạng lưới” này. Đội của Gorman, Chicago Blackhawks trong giải đấu Hockey quốc gia, đã gọi chiến thuật này là “forechecking”. Kỳ diệu thay, nó đã giúp họ giành chiến thắng trong giải đấu, chứng minh sự hiệu quả của việc tấn công liên tục thay vì rút lui.
Khi đưa vào bóng đá, “forechecking” ban đầu dường như là một ý tưởng xa vời. Sự khác biệt về quy mô sân bóng và số lượng cầu thủ giữa bóng đá và hockey làm tăng đáng kể độ phức tạp của việc áp dụng chiến thuật này. Tuy nhiên, đến World Cup 1974, Rinus Michels và đội Hà Lan đã chứng minh rằng, với áp lực liên tục, một đội bóng có thể làm chệch hướng lối chơi của đối phương. Gorman không sống để chứng kiến sự thành công này, nhưng tầm nhìn của ông đã được thực hiện.
Tuy Gorman không còn sống để chứng kiến sự phổ biến của lối đá Pressing trong bóng đá, nhưng những HLV như Guardiola, Klopp, và Pochettino đã đưa nó lên một tầm cao mới. Tommy Gorman, từ năm 1934, đã dự đoán rằng đây sẽ là hướng đi bắt buộc, và lịch sử đã chứng minh ông đã đúng.
Các biến thể của Lối đá Pressing
Với sự xuất hiện của lối đá Pressing, nó không chỉ là một hình thức tấn công mà còn là một nền tảng linh hoạt cho sự đa dạng và tùy biến. Pressing không chỉ là một kiểu mà còn là nhiều biến thể, linh hoạt điều chỉnh theo trình độ và mục đích cụ thể của từng đội bóng. Tổng cộng, có ba hình thức cơ bản nhất: Low Pressing, Midfield Pressing và High Pressing, tất cả là những phiên bản tinh tế và độc đáo của một chiến thuật đẳng cấp.
1. Low Pressing:
Trong chiến thuật bóng đá, việc tạo áp lực thụ động là một trong ba phương pháp cơ bản. Đây chính là chiến lược mà các cầu thủ sẽ tự lui về phần sân nhà của mình, tạo áp lực từ một nửa sân trở xuống. Mục tiêu chính của phương pháp này là ngăn chặn các cầu thủ tấn công của đội đối phương vượt qua và tiến vào khu vực cấm địa.
Phương pháp này tương tự như chiến thuật “Catenaccio” nổi tiếng trong thập niên 30 và 40. Trong đó, các cầu thủ phòng ngự chịu trách nhiệm áp sát và tạo áp lực 1 chọi 1 với cầu thủ tấn công của đội bạn. Chiến thuật này được coi là an toàn bởi nó giúp giảm thiểu rủi ro của những pha tấn công nguy hiểm từ đối phương.
Tuy nhiên, mặt trái của phương pháp này là việc tạo ra cơ hội cho đội bạn có thêm thời gian để suy nghĩ và quyết định cách xử lý bóng trong tình huống tấn công. Nó cũng thường bị chỉ trích là một dạng “bóng đá tiêu cực” do việc thiên về phòng ngự, giảm thiểu rủi ro nhưng đồng thời cũng giảm đi sự hấp dẫn và tính chủ động trong trận đấu.
2. Midfield Pressing:
Midfield Pressing, là lối đá Pressing phổ biến và được sử dụng rộng rãi trong các trận đấu, tập trung tạo áp lực chủ yếu tại khu vực giữa sân. Chiến thuật này giữ vững sự an toàn với một khoảng cách lý tưởng giữa các đơn vị thực hiện Pressing, đồng thời đảm bảo sự hiệu quả.
Khi đối mặt với tình thế khó khăn, việc tạo ra một đường chuyền không chính xác trở nên không thể tránh khỏi. Midfield Pressing mang lại lợi thế mạnh mẽ khi áp lực được tạo ra từ giữa sân, khiến đối thủ phải đối diện với nguy cơ mất bóng ngay tại khu vực nguy hiểm. Khoảng cách đến khung thành đối phương là đủ lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tận dụng cơ hội và tạo ra những pha tấn công nguy hiểm.
Tuy nhiên, nhược điểm của Midfield Pressing là nếu đối thủ có khả năng thực hiện những đường chuyền chéo sân dài có thể vượt qua hàng hậu vệ, nguy cơ cho khung thành của đội thực hiện Pressing sẽ tăng lên đáng kể. Khoảng trống rộng lớn sau lưng hàng thủ trở thành điểm yếu, làm tăng khả năng đối mặt với các tình huống nguy hiểm từ đối phương.
3. High Pressing:
Lối đá “Pressing tầm cao” là một chiến thuật mà các BLV Việt Nam thường nhắc đến, và nó chính là hình thức High Pressing trong bóng đá. Đây là kiểu pressing được thực hiện ngay tại 1/3 phần sân của đối phương. Trước khi chuyển sang High Pressing, các đội thường bắt đầu từ Midfield Pressing, chờ đợi đối phương triển khai bóng từ phòng ngự và ngay lập tức dâng cao, áp sát ngay trên phần sân của họ.
Đội bóng áp dụng High Pressing có thể kiểm soát tốt việc chủ động phòng ngự. Ưu điểm lớn nhất là nếu giành lại bóng từ 1/3 sân đối thủ, cơ hội ghi bàn cao do khoảng cách đến khung thành ngắn. Chiến thuật này có thể thấy rõ trong Bóng đá tổng lực (Total Football) của người Hà Lan, nơi họ kết hợp giữa High Pressing và Midfield Pressing.
Tiki-Taka của Barca dưới thời Pep Guardiola cũng lấy cảm hứng từ Bóng đá tổng lực. Guardiola từng nói: “Nếu đối thủ không kiểm soát bóng thì chúng ta không thể thủng lưới” và “Giành lại quyền kiểm soát bóng không nên ở khoảng cách 20m từ phía khung thành của đội chủ nhà mà phải là 60m.” Tiki-Taka áp dụng High Pressing với việc áp sát bằng hai cầu thủ, tạo lợi thế về số lượng và tốc độ. Barca của Pep có quy tắc 6 giây để đoạt lại bóng sau khi mất bóng.
Một biến thể khác của High Pressing là Gegenpressing (hay Counter-pressing) – phong cách đặc trưng của Jurgen Klopp ở Liverpool và trước đó là Dortmund. Gegenpressing được hiểu là “phản – phản công”, nhằm chống phản công ngay khi mất bóng, kiểm soát không gian và luôn sẵn sàng tấn công. Tuy nhiên, Gegenpressing cũng là “con dao hai lưỡi”, đòi hỏi các tiền đạo phải hy sinh nhiều cho tập thể. Ví dụ điển hình là Roberto Firmino của Liverpool, người thực hiện vai trò xuất sắc trong Gegenpressing.
Chiến thuật thoát Pressing: Nghệ thuật của sự thông minh
Một giải pháp thực sự hiệu quả thường đi đôi với sự xuất hiện của những biện pháp kiểm soát. Khi lối đá Pressing bắt đầu phô diễn sức mạnh của mình, không tránh khỏi sự xuất hiện của những cầu thủ tài năng, chuyên nghiệp, có khả năng thoát kèm đối phương một cách mảnh mai, tức là những “nghệ sĩ thoát kèm” xuất sắc. Mỗi lần một pha Pressing không thành công, đối phương thoát khỏi những “khối áp lực” đã tạo ra, cánh cửa của khoảng trống sẽ mở ra rộng lớn, tạo điều kiện cho bất kỳ sự kiện bất ngờ nào đến cũng sẽ nhanh chóng xảy ra.
Lối chơi Pressing, mặc dù mang lại hiệu quả đáng kể, nhưng đã trở nên quá phổ biến trong bóng đá hiện đại. Điều này đã khiến mọi đội bóng chuyên nghiệp đều được đào tạo cẩn thận để biết cách thoát khỏi Pressing một cách thông minh và hiệu quả. Tuy nhiên, để làm điều này, cầu thủ không chỉ cần hiểu rõ về chiến thuật mà còn phải có nền tảng kỹ thuật vững chắc.
Chiến thuật Pressing không chỉ là việc tạo áp lực, thu hẹp không gian chơi của đối phương, mà còn là cách bóp chặt không gian để tạo ra sự áp đặt. Vì vậy, để thoát khỏi Pressing một cách hiệu quả, quyết định quan trọng là phải mở rộng không gian chơi bóng ra.
Chẳng hạn, khi đang bị áp sát bởi nhiều cầu thủ đối phương, người chơi cần tìm kiếm những khoảng trống xuất hiện và chuyền bóng cho đồng đội ngoài khu vực đang bị Pressing. Các đường chuyền bóng bổng và những pha chuyền tầm xa vượt tuyến trở thành những chiêu thức quan trọng để thoát khỏi Pressing một cách linh hoạt và khéo léo.
Lối đá Pressing đang trở thành trào lưu chung trong bóng đá hiện đại
Ngày nay, lối đá Pressing không chỉ là một chiến thuật mà còn là một truyền thống được thừa hưởng và phát triển rộng rãi trên khắp thế giới. Jurgen Klopp, người được coi là môn đệ nổi tiếng nhất của Ralf Rangnick, đã thành công rực rỡ khi áp dụng chiến thuật Pressing trong chiến lược của mình. Ngoài ra, những danh tướng bóng đá như Pep Guardiola hay Marcelo Bielsa cũng là những nhà thầy của lối đá này.
Một trong những lý do quan trọng cho sự thịnh hành của Pressing trong những năm gần đây là sự cải thiện đáng kể về thể lực của các cầu thủ hiện đại. Nhờ sự tiến bộ trong lĩnh vực khoa học thể thao, chế độ dinh dưỡng đầy đủ, lịch trình tập luyện chặt chẽ và nghỉ ngơi hiệu quả đã giúp cho cầu thủ có khả năng thực hiện Pressing không chỉ trong một trận đấu mà còn suốt cả một mùa giải dài.
Tuy nhiên, như mọi chiến thuật bóng đá khác, Pressing cũng không phải là bất khả xâm phạm, và nhiệm vụ của những HLV là tìm ra cách để vượt qua nó. Nhưng hiện tại, Pressing không chỉ là một chiến thuật tạm thời, giống như tiki-taka hay triết lý tấn công tổng lực của Johan Cruyff ngày xưa.
Đó là một thời kỳ mới, và Pressing có vẻ như sẽ là ngôi sao sáng đầu tiên trên bảng chiến thuật bóng đá trong những năm tiếp theo. Tuy nhiên, nhưng không ai có thể dự đoán được, và có thể sau vài năm nữa, Pressing sẽ nhường chỗ cho một chiến thuật mới, điều mà bóng đá luôn biến động và đầy bất ngờ.
Lời kết
Lối đá Pressing, không chỉ là một phần quan trọng trong lịch sử bóng đá, mà còn là một chiến thuật linh hoạt, tiếp tục phát triển và thích ứng với thời đại hiện đại. Từ High Pressing đến Gegenpressing, chúng ta đã chứng kiến sự biến đổi của lối chơi này từ một kỹ thuật đơn lẻ thành một phần không thể tách rời trong chiến thuật bóng đá chuyên nghiệp. Pressing không chỉ đòi hỏi sức mạnh thể chất và tốc độ, mà còn yêu cầu sự thông minh chiến thuật và sự hiểu biết sâu sắc về trò chơi.
Trong tương lai, chúng ta có thể mong đợi được chứng kiến sự xuất hiện của nhiều biến thể mới của Pressing, với sự kết hợp tinh tế giữa công nghệ, khoa học thể thao và sự sáng tạo từ các huấn luyện viên. Điều chắc chắn là lối đá Pressing sẽ tiếp tục là một chủ đề thú vị, không chỉ đối với các nhà chiến lược mà còn đối với người hâm mộ trên khắp thế giới. Lối đá Pressing không chỉ là một chiến thuật, mà là một trải nghiệm đầy hứng khởi, mang lại sự hồi hộp và tò mò cho mọi người theo dõi bóng đá.
>>> Xem thêm: Catenaccio – Nét Đẹp Của Đế Chế Đã Lụi Tàn Trong Làng Túc Cầu Thế Giới